Pendolino przybyło. Była telewizja, był minister, były sztuczne uśmiechy i radość porównywalna z entuzjazmem orkiestry na Titanicu. A jednocześnie trochę bez echa w tej fali obowiązkowego optymizmu przeszedł wywiad z prezesem PKP SA, Jakubem Karnowskim we wczorajszej „Wyborczej”. Karnowski się nie patyczkuje, wykazując dokładnie błędy i nadużycia popełniane w kolejowej spółce przez całe lata. Z drugiej strony trochę się zapędza – ukazując czarno na białym degrengoladę PKP wystawia przy okazji fatalne świadectwo kolejnym ministrom transportu.
Kiedy wiosną ubiegłego roku Karnowski obejmował rządy, w PKP nie było systemu komputerowego umożliwiającego na sprawną komunikację między pracownikami. Wszystkie wiadomości – od najistotniejszych po najbardziej błahe – szły tradycyjną, papierową formą w kopertach. Zakupiono wprawdzie system SAP (10 milionów złotych) ale okazał się zupełnie nie przystosowany do potrzeb kolei. W PKP od wielu lat istnieje kilkaset (sic!) związków zawodowych. Na „nienaruszalnych” etatach pracuje blisko dwustu związkowców. Utrzymanie całości to koszt rzędu 25 milionów złotych. Dodajmy do tego absurdalność systemu wynagrodzeń i niskie morale załogi – dzięki czemu możliwe było, żeby związkowiec Wilk zarabiał dzięki korzystnemu grafikowi (oczywiście w pracy się nie pojawiał) więcej niż jego prezes.
Karnowski ma system wystawiania ocen każdemu projektowi, coś, co bardzo systematyzuje pracę. Czasami grzeszy nadmiarem optymizmu, jak wtedy kiedy ocenia dworce na mocną „czwórkę” (skala ocen jak w szkole) – owszem, w niektórych większych miastach nie mamy się czego wstydzić, ale na prowincji nadal wygląda to opłakanie. A nawet kiedy dworzec jest piękny, to PKP nie potrafi się dogadać z najemcami żeby tchnąć weń życie, tak jak dzieje się we Wrocławiu. Postępy w modernizacji linii kolejowych ocenia Karnowski najniżej, tylko na dwójkę.
Co trzeba zapisać na plus? Na pewno przekazywanie dworców samorządom. Obecny system – że właścicielem są koleje – wyraźnie się nie sprawdza. W wielu wypadkach można odnieść wrażenie, że PKP rozmyślnie czeka na samoistne rozsypanie się budynku, byleby tylko zaoszczędzić na remoncie. Od kwietnia 2012 roku przekazano gminom 93 dworce, aczkolwiek każdy kij ma dwa końce – wiele samorządów na remonty również nie stać. Na pewno słuszne jest pozbywanie się niepotrzebnych, a obciążających budżet nieruchomości kolejowych, aczkolwiek wciąż 70 procent przetargów na ich sprzedaż pozostaje nierozstrzygnięte, a nieruchomości PKP posiada nawet 100 tysięcy, z czego tylko 15 procent ma jakąkolwiek wartość komercyjną…
A minusy? Przede wszystkim powolna prywatyzacja, chociaż winy Karnowskiego w tym zbyt dużej nie ma. Nie udało się sprzedać nikomu z branży PKP Cargo, w kolejce czeka jeszcze InterCity (to już zależy od powodzenia Cargo na giełdzie) – na razie jednak IC ma swoje problemy, głównie brak rentowności z powodu ciągłych remontów torów spowalniających pociągi. No i przede wszystkim coś, co jest niemym oskarżeniem wszystkich nadzorujących PKP ministrów – od Pola do Nowaka. Karnowski podaje, że we wszystkich spółkach z Grupy PKP audyt odkrył ustawiane przetargi, nieprawidłowości przy wdrażaniu standardów zarządzania, marnotrawstwo czasu i sprzętu. Nie twierdze, że każdorazowy szef resortu transportu ma siedzieć na Dworcu Centralnym i osobiście doglądać jak się kolejarze sprawują, ale nieprawidłowości na kwotę 200 milionów złotych to nie są przelewki, to nie jest coś co można zignorować. Warto byłoby, gdyby ministrowie – w większości wciąż obecni w życiu publicznym – odpowiedzieli dziennikarzom na kilka trudnych pytań i nie zasłaniali się niepamięcią.
To może zamiast cieszyć się pięknym Pendolino uporządkujemy najpierw swoje krajowe podwórko? Byłoby pięknie, ale przecież audyty, sprzątanie, wytężona i rzeczowa praca naprawcza nie wygląda w telewizji tak atrakcyjnie jak uśmiechnięty minister Nowak w nowoczesnym pociągu.
